Làm nông nghiệp hữu cơ tại Mỹ - Organic Farming - 3 - Soil - Đất trồng

Làm nông nghiệp hữu cơ tại Mỹ - Organic Farming - 3 - Soil - Đất trồng

Trong loạt bài Làm nông nghiệp hữu cơ tại Mỹ, chủ để của tuần này là đất, phần thiết yếu căn bản trong nông nghiệp. Loại đất trồng trọt tốt thường có độ sâu vừa phải, đầy đủ dưỡng chất, thoát rút nước tốt, ít cỏ dại, ít mầm móng của sâu bọ và dịch bệnh, và nhiều sinh vật có lợi.

Có rất nhiều loại đất khác nhau, nhưng mình chỉ nói nhiều về đất sản xuất nông nghiệp, loại đất được sử dụng để trồng cây hàng năm như rau màu. Nhiều loại đất khác như đất trồng cây lâu năm, đất lâm nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản, làm muối thì mình không am hiểu nhiều nên không đề cập tới. Độ phì nhiêu, màu mỡ của đất tuỳ thuộc vào từng vùng miền, có nơi được thiên niên ưu ái, đất đai rất màu mỡ, và mặt khác có những vùng đất cằn cỗi rất khó sử dụng. Tuy nhiên, để có một nền sản xuất nông nghiệp, đặc biệt về rau màu, bền vững thì chúng ta phải có chiến lược hợp lí trong việc sử dụng đất. Việc xây dựng và duy trì cấu trúc và độ dinh dưỡng của đất rất khó và quan trọng, đặc biệt ở Việt Nam, nhiệt độ cao, nắng và mưa nhiều, đôi lúc phân bố không đồng đều. Đất được xem là tư liệu sản xuất quý giá, cơ bản và không gì thay thế được, mặc dù xu hướng của mô hình thuỷ canh đang đi lên mạnh, nhưng rất khó thay thế được vai trò của đất.

 

1- Thành phần cơ giới

Ví dụ như có 3 gam màu chính: đỏ, lục, lam. Các màu sắc khác được tạo ra khi pha 3 gam màu chính theo tỉ lệ nhất định. Về đất cũng tương tự như thế, có 3 loại đất cơ bản là: đất cát (sand), đất sét (clay), và đất thịt (silt).

Hạt đất cát có kích thước to nhất, và nhỏ nhất là hạt đất sét. Kích thước của những hạt này có vai trò quan trọng quyết định độ tơi xốp, cấu trúc của đất.

 

a- Đất cát

Vì kích thước của hạt đất cát to nhất, nên thành phần cơ giới thô của đất cát nhẹ. Giả sử khi nhìn gần vào 1 nhúm đất cát, ta sẽ thấy khoảng cách giữa những hạt đất cát rất lớn, điều này làm cho đất các rất dễ thấm và hút nước, rễ của cây dễ phát triển, tuy nhiên độ giữ ẩm của đất cát rất thấp nên dễ gây khô hạn. Cũng vì những khe hở giữa những hạt đất cát lớn, nên độ giữ dinh dưỡng kém, rất dễ bị rửa trôi.

 

b- Đất sét

Đặc trưng của đất sét là giữ chất dinh dưỡng và nước tốt, nhưng thoát rút nước rất kém. Do hạt đất sét nhỏ nên đất sét rất cứng và chặt, rễ cây khó phát triển và khi tưới tiêu không hợp lí dễ gây úng hoặc nứt nẻ làm ảnh hưởng đển rễ cây.

 

c- Đất thịt

Đất thịt có tính chất trung gian giữ 2 loại đất sét và đất cát. Đất thịt sẽ mang tính chất theo đất cát hay đất sét tuỳ vào tỉ lệ. Đa số các loại rau màu sinh trưởng tốt trên loại đất thịt này.

 

Tỉ lệ đất cát, đất sét, và đất thịt trong từng loại đất khác nhau

Để xác định tỉ lệ thành phần của 3 loại đất trên, các bạn có thể lấy mẫu đất bỏ vào 1 cái lọ như hình dưới, khoảng 5 – 7cm, cho vào 1 muỗn ăn cơm nước rửa chén, và phần còn lại cho nước. Lắc đều và mạnh, chờ 1 ngày sau, 3 loại đất căn bản sẽ được phân chia khá rõ ràng, phần dưới cùng là đất cát, vì khoảng cách giữa các hạt đất cát lớn nên nó sẽ chìm xuống đáy, tương tự lớp tiếp theo là đất thịt, lớp trên cùng là đất sét.

Sau khoảng 1 ngày, hỗn hợp dung dịch sẽ tương tự như thế này

 

Có nhiều cách để nhận biết loại đất, ở Việt Nam có cách nặn con giun rồi xếp thành vòng tròn, nếu con giun không bị đứt thì nhiều đất sét, còn con giun mà bị đứt nhiều nơi thì là nhiều đất cát. Những người nhiều kinh nghiệm có thể đoán được khi vô viên 1 nắm đất lại. Nếu có thể, thì mọi người có thể liên hệ cơ quan chức năng tại địa phượng để được kiểm tra đất, không chỉ kiểm tra thành phần cơ giới mà còn kiểm tra các chất dinh dưỡng khác, và độ pH.

2- Cấu trúc đất

Để sử dụng đất 1 cách hiệu quả, ta cần phải tạo điều kiện thuận lợi cho cây sinh trưởng trên loại đất mà ta có. Về việc thay đổi thành phần cơ giới của đất, rất khó để thay đổi. Ở mục trước mình đã có nói thành phần cơ giới của đất gồm 3 loại đất cát, đất sét, và đất thịt. Cấu trúc của đất là sự sắp xếp, bố cục vị trí của 3 loại đất này. Nghĩa là ngoài các khe của 3 loại đất này, còn có khoảng trống mà các sinh vật như giun, các loại sâu, và ngoài ra là các khoảng trống của nước và không khí. Ví dụ so đất với 1 ngôi nhà, thì thành phần cơ cấu của ngôi nhà là gạch, cát, xi măng. Còn cấu trúc của ngôi nhà là sự xếp đặt của từng viên gạch để xây lên phòng khách, phòng ngủ, nhà tắm chẳng hạn. Làm nông nghiệp cũng tựa như vậy, với 1 mảnh đất có cùng thành phần cơ cấu, có nhiều phương án để tạo cấu trúc cho đất, giống như mỗi ngôi nhà đều có kiến trúc riêng.

Đất ở mỗi vùng miền khác nhau có tỉ lệ của 3 loại đất trên khác nhau, ta không thể làm được gì nhiều để thay đổi được loại đất đặc trưng của mỗi vùng miền ấy. Ví dụ ở những vùng đất nhiều đất sét, ta có thể thêm tỉ lệ đất cát vào để điều chỉnh lại tỉ lệ, nhưng để làm điều này mất thời gian và độ hiệu quả không cao. Ngoài ra, chúng ta có thể lên những phương án như chọn các loại cây trồng phù hợp với từng loại đất khác nhau. Ở Mỹ mình để ý nhiều trang trại thường bổ sung chất hữu cơ trong đất (soil organic matter). Những chất hữu cơ này không phải là phân bón hữu cơ. Cụ thể ở trang trại mình làm, khi gần hết mùa lạnh, họ trồng 1 số loại cover crop có thể sinh trưởng tốt ở nhiệt độ thấp, đến khi mù đông dứt hẳn, họ sẽ dùng máy xới đánh tơi đất, lúc này xác của những cây cover crop này sẽ được trộn vào lòng đất, bổ sung 1 lượng lớn chất hữu cơ vào đất. Ngoài ra, trước khi chạy máy xới, họ rải 1 lớp compost lên trước, compost ở Việt Nam mình không biết đã sử dụng chưa, ở Mỹ thì hầu hết mọi người đều xài. Compost tăng độ giữ ẩm, và thoát nước của đất. Các chất hữu cơ này còn là nguồn thức ăn cho các vi sinh vật ở trong đất, thúc đẩy đa dạng sinh vật để giúp đàn áp các loại dịch bệnh và sâu bệnh trong lòng đất.

 

Nguồn fb: Organic Farming - 3 - Soil

Đang xem: Làm nông nghiệp hữu cơ tại Mỹ - Organic Farming - 3 - Soil - Đất trồng

0 sản phẩm
0₫
Xem chi tiết
0 sản phẩm
0₫
Đóng